گزارش تصویری از سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران: هنر غرفه سازی در خدمت فرهنگ

اخبار نمایشگاهی – تهران – نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، بهعنوان یکی از رویدادهای فرهنگی بزرگ ایران، در روزهای پایانی خود حال و هوایی پرشور و خانوادگی به خود گرفته است. با نزدیک شدن به پایان سی و ششمین دوره این نمایشگاه، حضور گرم خانوادهها، دانشآموزان، و چهره های سرشناس فرهنگی و سیاسی، فضایی سرزنده و پر جنب و جوش خلق کرده است. در این گزارش، علاوه بر بررسی غرفه های برجسته، نگاهی داریم به رویدادهای مهم و حال و هوای خاص روزهای پایانی نمایشگاه.

۱. ناشران آموزشی: ترکیب کارایی و خلاقیت

غرفه های آموزشی با طراحیهای مدرن و کاربردی، نشاندهنده تعامل بین علم و هنر هستند:

• غرفه سبک ردیفی انتشارات گاج: با چیدمانی منظم و دستهبندی کتابها بر اساس پایههای تحصیلی، فضایی شبیه به کتابخانهای علمی ایجاد کرده بود. استفاده از رنگهای آبی و سفید، حس اعتماد و آرامش را به مخاطبان منتقل میکرد.

• غلمچی: با صفحه های لمسی تعاملی، امکان آزمونهای آزمایشی را فراهم کرده بود. طراحی مینیمال و نورپردازی آبی-سفید، تمرکز بازدیدکنندگان را بر محتوا افزایش میداد.

• خیلی سبز: رنگهای شاد و المانهای کارتونی، این غرفه را به یکی از پرجنبوجوشترین بخشهای سالن تبدیل کرده بود. میزهای گرد برای گفتوگوی نویسندگان با نوجوانان، فضایی پویا خلق میکرد.

• انتشارات دریافت و بانک ملی ایران: استفاده خلاقانه از سازههای تتریس و ماکسیما، نمادی از پیوند معماری مدرن با مفاهیم آموزشی بود. این غرفه ها با بلوکهای رنگی جذاب، نظر عکاسان و هنردوستان را جلب میکردند.

• مبتکران و مهر و ماه: نمایش ماکتهای علمی و پوسترهای مفهومی، رویکردی جذاب برای آموزش مفاهیم پیچیده داشتند.

• نارنجی و افق: ایستگاههای نقاشی و قصه گویی دیجیتال، تعاملی جذاب بین کودکان و کتابها برقرار کرده بود.

۲. ناشران فرهنگی و مذهبی: اصالت در قالب مدرن

• سوره مهر و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: استفاده از نقوش اسلیمی و نورپردازی طلایی، هویت اسلامی-ایرانی را تداعی میکرد. کتابهای نفیس با جلدهای چرمی، همچون گنجینهای فرهنگی به نمایش گذاشته شده بودند.

• آستان قدس رضوی: با طراحی مشبکهای چوبی شبیه به حرم امام رضا(ع)، فضایی روحانی ایجاد کرده بود. قرائت قرآن و پخش مداحی، بازدیدکنندگان را به مکث دعوت میکرد.

• غرفه ساده آینه مهر: نورپردازی نرم در فضای محدود، عمق و گستردگی بصری خلق کرده بود. این غرفه نمونه ای از بهینه سازی فضا با المان های ساده بود.

 

۳. غرفه های بین المللی: پنجره ای به فرهنگ جهان

غرفه های کشورها با نمادهای فرهنگی، سفری کوچک به گوشه های جهان ارائه میدادند:

• مکزیک: پرچم های رنگی، کلاه سُمبررو، و کتابهایی با طرحهای فولکلوریک، یادآور جشنهای پر جنب و جوش این کشور بودند.

• تاجیکستان و عمان: فرش های دستباف، ظروف مسی، و کتابهای خطی فارسی، اشتراکات فرهنگی ایران و آسیای میانه را برجسته میکردند.

• ترکیه: ماکت مسجد ایاصوفیه و قهوهخانههای سنتی، همراه با پخش موسیقی عثمانی، غرفهای زنده ساخته بود.

• یمن و عراق: عکسهای تاریخی از معماری قدیم صنعا و بصره، روایتی از مقاومت فرهنگی این کشورها بود.

• نشست بریکس: در روزهای پایانی، نمایشگاه میزبان نشست فرهنگی ادبی اعضای بریکس با حضور سفرای کشورهایی چون هند، برزیل، روسیه، و اندونزی بود. در این رویداد، تأسیس دبیرخانه بریکس توسط ایران و برنامهریزی برای ادامه همکاریها در نمایشگاههای کتاب چین و روسیه مورد تأکید قرار گرفت.

۴. طراحی های نو آورانه: هنر در خدمت جذب مخاطب

• سالن سرای اهل قلم: ترکیب سازه های تتریس و ماکسیما فضایی پویا برای نشستهای ادبی ایجاد کرده بود. نورپردازی زرد و سفید، گرمای گفتوگوها را افزایش میداد.

• تهران دوست داشتنی: با ماکت های کوچک برج میلاد و دروازه باغ ملی، شهری مینیاتوری از پایتخت را روایت میکرد.

• آوانامه: غرفه ای با هدفون های بیسیم و کپسولهای شنیداری، تجربهای متفاوت از «کتاب خوانی» ارائه میداد.

 

۵. ناشران عمومی و کودک: رنگ و بازی

• آی قصه: غرفه ای شبیه به شهر اسبابب ازی، با دیوارهای نقاشی شده از شخصیت های کارتونی، کودکان را به دنیای خیال میبرد.

• اتاق مادر و کودک: برای اولین بار در بخش کودک، فضایی مجهز با امکانات لازم برای مادران تعبیه شد تا با آرامش از نمایشگاه بازدید کنند.

• برنامه های کانون پرورش فکری: بیش از ۲۰ مربی و قصه گو با اجرای برنامههای مفرح و آموزشی، کودکان را گرد هم میآوردند.

 

۶. روزهای پایانی: از صفهای امضا تا دورهمی های خانوادگی

با نزدیک شدن به پایان نمایشگاه، شور و اشتیاق بازدیدکنندگان دوچندان شده است. صفهای طولانی برای امضای کتاب توسط چهره هایی چون محمد شمس لنگرودی، رستاک حلاج، مصطفی رحماندوست، و رضا امیرخانی، نشاندهنده تعامل زنده بین نویسندگان و مخاطبان است. حضور شخصیتهای سیاسی مانند اسماعیل بقائی (سخنگوی وزارت امور خارجه) در نشست «کتاب و دیپلماسی» و علی منتظری (رئیس جهاد دانشگاهی)، بر نقش کتاب بهعنوان پلی برای گفتوگوی فرهنگی تأکید کرد.

خانوادهها با کودکان خردسال و حتی کالسکهها، گوشه و کنار مصلی را پر کردهاند. برنامههای میدانی در حیاط اصلی، از جمله قصهگویی و بازیهای گروهی، فضایی شاد برای کودکان ایجاد کرده است. اردوهای دانشآموزی نیز با هیجان خاص خود، سرزندگی را به نمایشگاه افزودهاند.

جمع بندی: نمایشگاه کتاب، جشنی برای فرهنگ و پیوندهای اجتماعی

سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، با شعار «بخوانیم برای ایران»، نه تنها با غرفه های خلاقانه و طراحی های هنری، که با رویدادهای فرهنگی پرشور و حضور گسترده خانوادهها و چهره های سرشناس، به رویدادی فراموش نشدنی تبدیل شده است. از نشست بریکس تا صفهای طولانی امضای کتاب، هر بخش از این نمایشگاه روایتی از پیوند فرهنگ، آموزش، و دیپلماسی است. برگزاری همزمان بخش مجازی نمایشگاه درنمایشگاه مجازی  نیز امکان دسترسی به کتابها را برای تمام علاقهمندان فراهم کرده است. این نمایشگاه، با ترکیبی از هنر غرفه سازی و انرژی مردم، تصویری زنده از ایرانِ کتابخوان را به نمایش گذاشت.

عکس: اتوبوسی که شاهد یک قیام بود

اتوبوس قدیمیِ سفید رنگ، با بدنه ی فرسوده و شیشه های کهنه، نه تنها یادگاری از تهرانِ دهه ۴۰ است، بلکه نمادی از یکی از فراموش شده ترین اعتراضات تاریخ معاصر ایران را روایت میکند: «شورش ۱۳۴۸» علیه افزایش ناگهانی بلیت اتوبوسرانی.

در آن روزهای زمستانی، دانشجویان و اقشار متوسط شهری، برخلاف شورش ۱۵ خرداد که ریشه در اعتراضات مذهبی داشت، با خیزشی مدنی، مقابل گرانی بلیتها ایستادند. آغاز اعتراضات با تجمعات مسالمتآمیز و تحصن مقابل تلگرافخانه تهران بود، اما با اصرار دولت هویدا بر افزایش قیمتها، خشم مردم شعلهور شد. واژگونی و آتش زدن اتوبوسها در خیابانهای پایتخت، صحنههایی بیسابقه خلق کرد.

شاه که در تعطیلات سوئیس بود، با شنیدن اخبار، دستور عقبنشینی داد. بلیتها به قیمت پیشین بازگشت، معترضان آزاد شدند و اتوبوسهای سوخته، به نشانهی پیروزی مردم، جای خود را به اتوبوسهای جدید دادند.

این تصویر، سکوتی پر از صدا است؛ صدای فریادهایی که از دل تاریخ میآید: «حق شهروندی، قابل معامله نیست.»
برگرفته از کتاب خاطرات دکتر عباس توفیق، روزنامهنگار پیشکسوت.

📸 توضیح تصویر:
اتوبوس قدیمی با رنگهای محو و ردِ دود روی بدنه، گویی هنوز بوی آتش اعتراضات ۴۸ را با خود حمل میکند. پنجره های قدیمی، روایتگر تلاطم آن روزهاست.